Samenkracht en burgerparticipatie

Participatie en maatschappelijke ondersteuning

Samenlevingsopbouw, vrijwilligers en mantelzorg
Een sterke samenleving draagt bij aan de bezuinigingsopgaven die met de nieuwe gemeentelijke taken op
zorg, jeugdhulp en participatie gepaard gaan.

  • Arnhem richt zich op een sterkere deelname van de Arnhemse burgers aan de samenleving;
  • Het bevorderen van de zelfredzaamheid en het zelforganiserend vermogen van Arnhemse burgers zijn hierbij de centrale doelen met burgerinitiatieven, informele zorg en vrijwilligerswerk als resultaat;
  • De gebiedsgerichte werkwijze wordt in de loop van 2017 verder geïmplementeerd met de focus op een samenhangend aanbod in wijk en stad om de 'samenredzaamheid' te bevorderen. De wijkteams spelen hierin een cruciale rol;
  • In de ondersteuning van burgers zet Arnhem primair in op preventie en vroegsignalering (vroeg erop af benadering) en algemene voorzieningen. Hierbij gaat het om tijdige signalering van problemen en knelpunten, het bestrijden van eenzaamheid en sociaal isolement, het versterken van samenhang en ontmoeting in de wijk;
  • Het bevorderen van samenwerking en onderlinge 'samenredzaamheid' in de wijk worden in samenhang met de veranderopgaven in het programma Van wijken weten uitgewerkt;
  • Specifieke aandacht is er voor de ondersteuning van mantelzorgers, waaronder passende respijtzorg.

Participatie gericht op minder zorg
Arnhemmers kunnen volwaardig meedoen aan de maatschappij en krijgen daarbij waar nodig ondersteuning.
Het doel is

  • dat Arnhemmers maatschappelijk deelnemen via werk of een andere vorm van dagbesteding. Dit verbetert de gezondheidsbeleving en het welbevinden en draagt bij aan de sociale samenhang in de stad;
  • dat meer mensen zo zelfstandig mogelijk functioneren, zo nodig met ondersteuning.Doel van het nieuwe gemeentelijke zorgstelsel is ervoor te zorgen dat Arnhemmers zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving blijven wonen en meedoen in de stad en de wijk. Het uitgangspunt is dat cliënten regie houden over hun ondersteuning;
  • om de kosten van gemeentelijke zorg te beheersen door onder andere de eigen kracht van cliënten aan te spreken. Mensen doen meer zelf of voor elkaar, waardoor minder professionele ondersteuning nodig is.

In 2017 ligt de focus op het ontwikkelen van innovatief aanbod door zorg- en welzijnsaanbieders in de wijk samen met de wijkteams Leefomgeving en de sociale wijkteams. Hierbij gaat het om

  • meer inzet op preventief samenhangend aanbod in de zorgketen;
  • het ontwikkelen van doeltreffende, algemene en/of collectieve voorzieningen die de inzet van specialistische voorzieningen en/of ondersteuning voorkomen of beperken;
  • het bevorderen van informele zorg en burgerinitiatieven voor de onderlinge zelfredzaamheid.

Preventief jeugdbeleid

  • Preventief jeugdbeleid wordt ingezet als belangrijk onderdeel in de gehele jeugdzorgketen. Samen met inwoners en aanbieders geven de wijkteams leefomgeving en de sociale wijkteams inhoud aan dit aanbod;
  • De focus bij het kinder- tiener- en jongerenwerk en het straathoekwerk) is het op pedagogische wijze investeren in  jongeren, zodat zij kunnen opgroeien tot mondige, zelfstandige en verantwoordelijke burgers. Belangrijke uitgangspunten zijn daarbij kansen bieden, ondersteunen waar nodig en grenzen stellen;
  • De transformatie van de jeugdzorgketen richt zich op:
    • het vergroten van preventieve maatregelen om het beroep op maatwerkvoorzieningen en specialistische jeugdhulp te verlagen;
    • het omzetten van maatwerkvoorzieningen en specialistische jeugdhulp naar algemene voorzieningen waar iedere inwoner gebruik van kan maken;
    • het omzetten van het oude zorgaanbod naar nieuwe producten op basis van behoeften vanuit de wijken.

Asielzoekers en vluchtelingen
Lag de focus in de afgelopen jaren op de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers, vanaf de hoge instroom van vluchtelingen en statushouders (najaar 2015) naar Nederland en naar Arnhem ligt de focus op:

  • (Nood)opvang van asielzoekers in verband met de hoge instroom van vluchtelingen;
  • Opvang en integratie van minderjarige vreemdelingen (AMV-ers);
  • Het realiseren van de taakstelling van huisvesting van statushouders;
  • Integratie in de Arnhemse samenleving van vluchtelingen in de Arnhemse opvang en statushouders die gehuisvest worden in Arnhem. Hierbij geldt:
    • een zoveel mogelijke doorlopende lijn van opvang en huisvesting, zodat het opbouwen van een netwerk en het investeren in leren en werken niet tijdelijk hoeft te zijn;
    • het breed inzetten op zowel taal en talent, kennismaken met de stad en (vrijwilligers)werk op weg naar een goede integratie;
    • de kern van integratie is het verbinden van mensen. Dit kan door voldoende Arnhemmers te hebben die zich willen inzetten voor vluchtelingen en statushouders.
  • Noodopvang van uitgeprocedeerde asielzoekers die geen (rijks)opvang hebben en die een binding met Arnhem hebben. Samen met  de ketenpartners wordt gezocht naar mogelijkheden voor perspectief voor deze asielzoekers (ofwel in land van herkomst, ofwel in Nederland). Naast deze noodopvang verzorgt het Stoelenproject Bed, Bad, Brood voor díe uitgeprocedeerden die niet voldoen aan de criteria van de noodopvang.

Integratie, interculturalisatie en antidiscriminatie

  • Bevordering sociale cohesie: de focus ligt op het verbinden van en het bruggen slaan tussen alle bevolkingsgroepen en stromingen in Arnhem met als doel dat alle inwoners van Arnhem meedoen. Begrippen als onderling respect en vertrouwen krijgen hierbij specifieke aandacht;
  • Inbreng migrantenorganisaties beter laten aansluiten bij de ondersteuning van maatschappelijke instellingen;
  • Zichtbaar maken van alle mooie initiatieven/ideeën door partijen en burgers in de stad rondom het thema "Samen in Arnhem";
  • Bevordering zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid: in samenwerking tussen inwoners, vrijwilligers - , kerkelijke - en (andere) ideële organisaties, aanbieders, en de sociale wijkteams en de wijkteams leefomgeving wordt gewerkt aan de bekendheid van voorzieningen en de inzet van informele zorg. Hierbij worden vitale bewoners in contact gebracht met kwetsbare bewoners in de wijk;
  • Voorkomen radicalisering:  actief wordt ingezet op preventie ter voorkoming van radicalisering. Hierbij ligt een samenhang met het taakveld 2.1 Openbare orde en veiligheid.

Samenhang

Samenlevingsopbouw, vrijwilligers en mantelzorg

  • Programma Van wijken weten: veranderopgave Wijksturing in uitvoering;
  • Programma Van wijken weten: veranderopgave Transformatie sociaal domein.

Participatie door minder zorg

  • Programma Van wijken weten: veranderopgave Wijksturing in uitvoering;
  • Programma Van wijken weten: veranderopgave Transformatie sociaal domein;
  • regulier programma R6, taakveld 6.6 Maatwerkvoorzieningen Wmo;
  • regulier programma R6, taakveld 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+;
  • regulier programma R6, taakveld 6.81 Geëscaleerde zorg 18+;
  • reguliere programma R7, taakveld 7.1 Volksgezondheid (jeugdgezondheidszorg).

Preventief jeugdbeleid

  • het programma Van wijken weten: veranderopgave Wijksturing in uitvoering;
  • het programma Van wijken weten: veranderopgave Transformatie sociaal domein;
  • reguliere programma R6, taakveld 6.72 Maatwerkdienstverlening 18-
  • reguliere programma R6, taakveld 6.82 Geëscaleerde zorg 18-;
  • reguliere programma R7, taakveld 7.1 Volksgezondheid (jeugdgezondheidszorg).

Asielzoekers en vluchtelingen

  • R4, taakveld 4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken;
  • R6, taakveld 6.3 Inkomensregelingen;
  • R8, taakveld 8.3 Wonen en bouwen.

Integratie, interculturalisatie en antidiscriminatie

  • R1 Veiligheid, taakveld 1.2 Openbare orde en veiligheid (voorkomen radicalisering);
  • Programma Van wijken weten: veranderopgave Wijksturing in uitvoering;
  • Programma Van wijken weten: veranderopgave Transformatie sociaal domein.

Raadsonderwerpen of Actuele beleidskaders

Samenlevingsopbouw, vrijwilligers en mantelzorg
Raadsonderwerpen

  • De inclusieve Arnhemse samenleving;
  • Stimuleringsregeling) Burgerkracht Sociaal Domein;
  • Ondersteuning en waardering mantelzorgers / respijtzorg.

Participatie gericht op minder zorg
Actuele beleidskaders

Preventief jeugdbeleid
Actuele beleidskaders

  • Beleidsnotitie "Uitgangspunten tiener- en jongerenwerk" (2012);
  • Uitvoeringsplan Tiener- en jongerenwerk in Arnhem (2013);
  • Idem als bij onderdeel Participatie gericht op minder zorg.

Asielzoekers en vluchtelingen
Raadsonderwerpen:

  • raadsbrief Stand van zaken taakstelling huisvesting statushouders.

Actuele beleidskaders

  • raadsbrief (najaar 2016) over de (extra) kosten van statushouders en de dekking hiervoor vanuit de Rijksmiddelen;
  • raadsbrief Stand van zaken taakstelling huisvesting statushouders (2016);
  • raadsvoorstel Integratie in de Arnhemse Vluchtelingenketen (2016);
  • raadsvoorstel Taakstelling Huisvesting statushouders ( 2016);
  • raadsvoorstel Maatregelen Asielzoekerscentrum Elderhoeve (2016);
  • raadvoorstel Asielzoekerscentrum Elderhoeve (2015);
  • raadsvoorstel noodopvang de Koepel ( 2015);
  • raadsbrief Bed/Bad/Broodregeling (BBB); Nachtopvang Het Stoelenproject (2015);
  • raadsbrief uitwerking Bed/Bad/Broodregeling (2015)

Integratie, interculturalisatie en antidiscriminatie
Actuele beleidskaders

Samenlevingsopbouw, vrijwilligers en mantelzorg

  • De 'samenredzaamheid' krijgt primair vorm en inhoud op wijkniveau. Actieve burgers en netwerken van burgers staan hierin centraal;
  • Toenemende rol voor sociaal ondernemerschap in de wijk, al dan niet in combinatie met de inzet van gemeentelijk gefinancierde uitvoerende organisaties, zoals Rijnstad , SWOA, MVT en De Helling;
  • De gemeentelijke wijkteams (sociale wijkteams en wijkteams leefomgeving) spelen een belangrijke stimulerende, initiërende en coördinerende rol. Zij worden hierbij gefaciliteerd en ondersteund vanuit de gemeentelijke 'kernorganisatie';
  • De advisering in het domein van 'samenkracht en burgerparticipatie' krijgt de komende periode voor een belangrijk deel gestalte via de drie Adviesraden: Wmo, Jeugd, Werk en Inkomen;
  • Humanitas.

Participatie gericht op minder zorg

  • Gecontracteerde zorg- en welzijnsaanbieders;
  • Verzelfstandigde sociale wijkteams vanaf 2017.

Preventieve jeugdhulp
Verbonden partij

  • VGGM: Jeugdgezondheidszorg.

Zie hiervoor de paragraaf Verbonden partijen.

Overige partijen

  • Stichting Rijnstad: kinder-, tiener- en jongerenwerk;
  • Pactum Rijnside: straathoekwerk;
  • Daarnaast zijn er nog een aantal kleinere partijen die een preventief aanbod hebben in Arnhem. Denk hierbij aan Ome Joop's Tour, B-Connected en Jongin website.

Asielzoekers en vluchtelingen

  • COA (Centraal Opvang orgaan Asielzoekers);
  • Vluchtelingenwerk Oost Nederland;
  • Woningcorporaties;
  • maatschappelijke organisaties zoals Rijnstad;
  • Platforms "Arnhem voor Vluchtelingen", "Welkom in Arnhem", "Welkom in Elden" en andere vrijwilligers(organisaties).

Integratie, interculturalisatie en antidiscriminatie

  • Migrantenorganisaties;
  • Maatschappelijke instellingen zoals Rijnstad, SWOA, MVT, thuiszorgorganisaties etc.

Transformatie sociaal domein vanaf 2017
De jaren 2015/2016 waren gericht op de transitie van het sociaal domein met als uitgangspunt  continuïteit van zorg. De transformatie sociaal domein vanaf 2017 is gericht op:  

  • het wijkgericht bouwen aan een nieuw duurzaam netwerk van partners en voorzieningen in het sociale domein;
  • de ontwikkeling van nieuwe werkwijzen, samenwerkingsverbanden en voorzieningen, waardoor de kanteling naar wijken en burgers wordt versterkt;
  • het realiseren van deze opgave bij fors krimpende financiële kaders in combinatie met (risico's op) een groeiende zorgvraag en achterblijvende ontwikkeling.

Taakstelling Van Wijken Weten

  • Zoals in hoofdstuk 2 Ontwikkelingen in het financieel kader en in de brief "Voorbereiding MJPB 2017-2020: een tussenstand" d.d.28 juni 2016 is aangegeven levert de aanhoudende daling van de rente veel financiële ruimte op. De afgelopen jaren is de rente op onze leningenportefeuille gestaag gedaald. Een deel van dit voordeel ter grootte van enkele miljoenen is al sinds 2012 structureel in de begroting opgenomen. Bij de jaarrekening 2015 is ruim 6 miljoen rentevoordeel behaald. Berekeningen voor deze begroting maken duidelijk dat - wanneer rekening gehouden wordt met een zeer pessimistisch scenario van rentestijging - er structureel een voordeel in de begroting kan worden opgenomen van € 10 miljoen in 2017 aflopend naar € 7, € 8 miljoen in 2020;
  • Voorgesteld wordt om dit structurele rentevoordeel te gebruiken om de moeilijk te realiseren taakstelling Van Wijken Weten ter grootte van € 11 miljoen voor € 10 miljoen te schrappen. Voor het overige deel van de taakstelling wordt voorgesteld om deze in te vullen door de geleidelijke afbouw van het opbouwwerk in de wijken.

Taakstelling op gesubsidieerde instellingen (Rijnstad)

  • De uit het Coalitieakkoord afkomstige taakstelling op de gesubsidieerde instellingen van € 1,5 miljoen is bij de Perspectiefnota voor € 1 miljoen beleidsarm vertaald naar de wijken. Voorgesteld wordt om aan dit deel van de taakstelling invulling te geven door geleidelijke afbouw van het budget opbouwwerk bij Rijnstad. Door deze geleidelijke afbouw wordt dit deel van de taakstelling pas vanaf 2020 volledig ingevuld;
  • Voorgesteld wordt dan ook om het resterende deel van dit gedeelte van de taakstelling in 2017 ad € 749.000, in 2018 ad € 498.000 en in 2019 ad € 247.000 ten laste van de algemene middelen te  brengen.
  • De teams Leefomgeving hebben met ingang van 2018 de mogelijkheid om in samenspraak met inwoners voorstellen te doen voor de inkoop van producten. Wanneer gekozen wordt om het product opbouwwerk in te kopen, zal financiering moeten worden gevonden binnen het totale budget van de betreffende wijk;
  • Het niet naar de wijken vertaalde deel van de taakstelling op de gesubsidieerde instellingen ad €500.000 wordt conform de uitgangspunten van het Coalitieakkoord opgelost door efficiencykorting op Rijnstad.

Preventief jeugdbeleid

  • De gesubsidieerde producten op integraal en preventief jeugdbeleid worden vanaf 2017 structureel ad €330.000 overgeheveld naar de wijkteams leefomgeving vanaf 2017. Voorgesteld wordt om de kosten hiervan te dekken vanuit de vrijgevallen subsidies op integraal en preventief jeugdbeleid ad € 330.000.

Asielzoekers en vluchtelingen

  • Bij de Perspectiefnota 2017-2020 is besloten om voor de verhoogde asielinstroom incidenteel € 100.000 beschikbaar te stellen voor de inzet van extra capaciteit. Deze capaciteit was nodig voor alle activiteiten vanuit Projectmanagement voor de eerste opvang van vluchtelingen en statushouders en het creëren en behouden van draagvlak voor opvang bij de Arnhemse bevolking. Ook voor 2017 is deze extra inzet noodzakelijk. Het is niet uit te sluiten, gezien de grilligheid van de ontwikkelingen rondom vluchtelingenstromen dat er ook in de komende jaren opnieuw een beroep wordt gedaan op de gemeente Arnhem inzake (eerste) opvang van vluchtelingen;
  • Voor de integratie van statushouders wordt een integrale aanpak met inkomensvoorzieningen, bijzondere bijstand, Werk en Inkomen en de wijkteams opgestart. Hierbij sluit ook het Vluchtelingenwerk aan.

Gezien de complexiteit hiervan is een multidisciplinaire aanpak noodzakelijk. In de komende tijd is dan ook extra inzet van capaciteit nodig om een verdere programmatische aanpak mogelijk te maken;

  • Door de sterk verhoogde instroom van vluchtelingen zijn de werkzaamheden in het project "Vluchtelingen in Arnhem' ondergebracht. Dit project wordt direct aangestuurd door het college;
  • Ten aanzien van het voorstel van het Rijk voor opvang aan uitgeprocedeerde asielzoekers zijn er geen nieuwe ontwikkelingen. De onderhandelingen tussen het Rijk en de VNG liggen stil;
  • Momenteel wordt op alle relevante beleidsvelden in beeld gebracht, welke financiële consequenties de vestiging van de (grotere) groep statushouders voor de gemeente Arnhem (ca 400) heeft en wat nodig is om de integratie en participatie van deze groep te bevorderen. Het gaat hierbij om (bijzondere) bijstand, participatie, gezondheidszorg, jeugdzorg, onderwijs etc. De vraag hierbij is of Arnhem uitkomt met de extra beschikbare rijksmiddelen;
  • Gemeentefonds: In het Uitwerkingsbesluit Verhoogde Asielinstroom is overeengekomen dat gemeenten middelen ontvangen wegens de extra kosten voor vergunninghouders op de gebieden werk en integratie, onderwijs en zorg. Een deel van de middelen betreft het partieel effect op het gemeentefonds van de extra rijksuitgaven aan eerstejaarsopvang (het trap-op effect). In de uitwerking is besloten het partieel effect toe te voegen aan een nieuwe decentralisatie-uitkering, waarna gemeenten een bedrag per een in die gemeente geplaatste vergunninghouder ontvangen. Het afromen van het partieel accres door daling van de uitkeringsfactor is de bijdrage die alle gemeenten betalen om de verhoogde asielstroom te bekostigen. De algemene uitkering wordt in 2016 en 2017 dus verlaagd (voor Arnhem circa € 5 ton respectievelijk € 1,9 mln.) en deze middelen worden overgeheveld naar een decentralisatie-uitkering. Deze uitkering is echter bij de meicirculaire 2016 nog niet ontvangen, dit zal pas bij de septembercirculaire 2016 gebeuren.

Prestaties en of effectindicatoren

  • Versterking preventief aanbod in de wijk;

       Toelichting: Speerpunt in de uitvoeringsagenda Transformatie sociaal domein;

  • Bevordering burgerinitiatieven in de wijk;
  • Innovatief samenhangend aanbod in de wijk.

       Toelichting: Speerpunt in de uitvoeringsagenda Transformatie sociaal domein;

  • Realisatie taakstelling huisvesting statushouders;

Toelichting: Taakstelling voor 2016 is 389 personen; vooralsnog eenzelfde taakstelling voor 2017;

  • Realisatie quick wins uit nota "Integratie in de Arnhemse Vluchtelingenketen";
  • Nieuwe vormen van ondersteuning aan statushouders gericht op integratie en participatie;
  • Uitstroom (nood)opvang uitgeprocedeerde asielzoekers met perspectief voor de asielzoeker.

Toelichting: In 2016 worden maximaal 25 personen opgevangen in de noodopvang.

Monitoring

  • Landelijke monitor Sociaal Domein (www.waarstaatjegemeente.nl);
  • Cijfers gerealiseerde taakstelling huisvesting door het COA;
  • Kindermonitor VGGM (eens per 4 jaar);
  • Er wordt in 2016 gewerkt aan de monitoring sociaal domein, zodat per gebied inzicht ontstaat in het gebruik van specialistische voorzieningen en de trends die hierin plaatsvinden.